Për të shkuar direkt te thelbi i cështjes është përkthyer pjesa kryesore dhe më e madhe e artikullit.

Koncepti Biblik i Kishës

Krishti Jezus e themeloi kishën e tij mbi mesazhin e Ungjillit që Ai është “Krishti” (Mesia i Vajosur) dhe “Biri i Perëndisë të Gjallë.”(Mateu 16:16-17) Pas përlëvdimit të Zotit, Fryma e Shenjtë fuqizoi të gjithë besimtarët që ishin mbledhur në Jeruzalem për të përhapur Ungjillin në të gjithë botën. Sipas Dhiatës së Re, kisha e parë që u krijua ishte kisha në Jeruzalem. Nga aty besimtarët shkuan përpara me Ungjillin. Ata ishin “kishës që ishte në Jeruzalem; dhe të gjithë u shpërndanë nëpër krahinat e Judesë dhe të Samarisë, me përjashtim të apostujve.”(Veprat 8:1) Dhiata e Re gjithashtu regjistron themelimin e kishave lokale në Judë dhe Samari. Më pas, Ungjilli u përhap në qytetet e Qipros dhe në Antioki. Kur besimtarët në Jeruzalem dëgjuan se njerëzit në Antioki kishin pranuar Ungjillin, ata dërguan Barnabën që fillimisht shkoi në Tars për të gjetur Palin. Së bashku ata kaluan një vit të tërë në Antioki duke mësuar Ungjillin e hirit përmes vetëm besimit në Krishtin Jezus. Ishte aty ku ata që besuan Ungjillin u quajtën për herë të parë të krishterë. Apostulli Pali emëroi pleq[1] dhe dhjakë në këto kisha lokale. Megjithatë, këto ofiqe nuk janë thelbi i kishës. Ato funksionojnë për mësim dhe administrim që asambleja të jetë e rregullt. Qendra unifikuese e asamblesë së besimtarëve (dmth. kishës lokale) nuk është struktura e grupit, siç thotë Papa, por Ungjilli.

Fjala greke “ekklesia” do të thotë “të thirrurit.” Në Dhiatën e Re, ajo i referohet të gjithë grupit të besimtarëve gjatë epokës së tanishme, për të cilët Krishti tha: “unë do të ndërtoj kishën time” (Mateu 16:18) Përkufizimi i Apostullit Pal, nën drejtimin e Frymës së Shenjtë, është se kisha është trupi i Krishtit. (Efesianët 1:22-23) Fjala zakonisht nënkupton asamblenë lokale të besimtarëve. Veçoria qendrore e letrave të Dhiatës së Re është Ungjilli i hirit përmes vetëm besimit, siç është, për shembull, në letrën drejtuar besimtarëve në Efes: “Ju në fakt, jeni të shpëtuar me anë të hirit, nëpërmjet besimit, dhe kjo nuk vjen nga ju, po është dhurata e Perëndisë, jo nga vepra, që të mos mburret askush.”(Efesianët 2:8,9) Shprehja “kisha e Perëndisë” ishte kolektive, siç në rastin kur Apostulli shkroi: “Mos u bëni shkak skandali as për Judenj, as për Grekë, as për kishën e Perëndisë”(1 Korintasve 10:32) që do të thotë besimtarët në dallim nga Judenjtë dhe paganët. Besimtarët e zakonshëm quhen vazhdimisht “kisha”, ashtu sic Apostulli iu drejtua atyre, “kishës së Perëndisë që është në Korint, të shenjtëruarve në Krishtin Jezus.”(1 Korintasve 1:2) “Dhe, mbasi të jetë lexuar kjo letër ndër ju, bëni që të lexohet edhe në kishën e Laodikasve; dhe ju gjithashtu lexoni atë të Laodices.”(Kolosianet 4:16) Kisha ishte thjesht, por në mënyrë unike, komuniteti i besimtarëve. Të gjitha mesazhet e dhëna nga Zoti përmes Apostullit Gjon ishin gjithashtu për kishat lokale.( Zbulesa 1:11).

Siç u përmend, faktori unifikues që përcaktonte kishat lokale të hershme ishte Ungjilli. Këto kisha lokale besonin dhe mësonin Ungjillin e hirit të Perëndisë. Ky Ungjill ishte për ta “fuqia e Perëndisë për shpëtimin e cilitdo që beson.”(Romakët 1:16) Vetëm besimi, në përputhje me Shkrimet, ishte mjeti me të cilin besimtarët hynë në shpëtimin e blerë nga jeta dhe sakrifica e përsosur e Krishtit Jezus. Në të gjithë Evropën dhe Azinë, kishat lokale u krijuan ndërsa besimtarët e zakonshëm përhapnin Ungjillin.

Koncepti Katolik Roman i Kishës

Vatikani kërkon që katolikët të pranojnë se ka një vazhdimësi historike midis kishës së themeluar nga Zoti Jezu Krisht dhe Kishës Katolike Romane. Që të vlerësojmë vlefshmërinë e besimit katolik, duhet të mbahet fort në mendje se Kisha Katolike Romane, me fjalën “Kishë”, mban diçka krejt ndryshe nga Dhiata e Re. Megjithëse Magisteriumi mësimor e përmend Kishën si “Populli i Perëndisë,” “Trupi i Krishtit,” dhe “Tempulli i Frymës së Shenjtë,” theksi është gjithmonë te autoriteti dhe misioni i sistemit organizativ papal. Kështu, Roma mëson:

“Ai [Krishti] themeloi Kishën. Ai i dha asaj autoritetin dhe misionin, orientimin dhe qëllimin.”[2] Se si ushtrohet kjo strukturë e pretenduar e pushtetit përshkruhet qartë nga sistemi Katolik Roman: “Nuk ka asnjë ofendim, sa do serioz, që Kisha nuk mund ta falë.”[3] “Priftërinjtë kanë marrë nga Perëndia një pushtet që Ai nuk ua ka dhënë as engjëjve as kreyengjëjve…. Perëndia lart konfirmon atë që priftërinjtë bëjnë këtu poshtë.”[4] “‘Të besosh’ është një akt ekleziastik. Besimi i Kishës e paraprin, e shkakton, e mbështet dhe e ushqen besimin tonë. Kisha është nëna e të gjithë besimtarëve. ‘Askush nuk mund të ketë Perëndinë si At nëse nuk e ka Kishën si Nënë.’”[5]

Pushteti i pretenduar absolut i sistemit hierarkik papal është krejtësisht në kundërshtim me konceptin e Dhiatës së Re të kishës si “asambleja e besimtarëve.” Lakmia e Papës për pushtet është aq e pangopur saqë pretendon pushtet për veten, kur me të drejtë i takon Frymës së Shenjtë. Kështu, Magisteriumi mëson zyrtarisht:

“Për Papën Roman, për shkak të detyrës së tij si Vikari i Krishtit, dhe si pastor i gjithë Kishës, ka pushtet të plotë, suprem dhe universal mbi të gjithë Kishën, një pushtet që ai mund ta ushtrojë gjithmonë pa pengesa.”[6]

Si pasojë, si mundet që një doktrinë e tillë të reflektojë ndonjë vazhdimësi historike me doktrinën dhe praktike biblike të kishës së hershme autentike?

Besimtarët e Hershëm dhe Shkrimi

Besimtarët e hershëm e mbajtën Shkrimin si Fjalën absolute të së vërtetës së Perëndisë. Kisha e hershme e kuptoi doktrinën apostolike si Fjalën e shkruar të Perëndisë. Që nga fillimi i epokës pas-apostolike në shkrimet e Etëve Apostolikë si Ignatiusi, Polikarpi, Klementi dhe Barnaba, kishte një mbështetje ekskluzive ndaj Shkrimeve për mësimin pozitiv të doktrinës dhe për mbrojtjen kundër herezisë. Në shkrimet e këtyre burrave, autoriteti i cituar është ai i Dhiatës së Vjetër dhe Dhiatës së Re. Në tekstet e shkruara të apologistëve, si Justin Martiri dhe Athenagora, është e dukshme po ashtu kjo mbështetje ekskluzive te Shkrimi. Nuk kishte asnjë mbështetje në asnjë nga këto shkrime, për autoritetin e një tradite jashtëbiblike, si një trup të veçantë shpalljeje. Përkundrazi, është në shkrimet e Ireneut dhe Tertulianit në mes dhe deri vonë të shekullit të dytë, që koncepti i një tradite apostolike të dorëzuar në Kishë në formë gojore, u përmënd për herë të parë. Ireneu dhe Tertuliani shpjeguan fuqishëm se të gjitha mësimet e peshkopëve, të dhëna gojarisht, ishin të rrënjosura në Shkrim dhe mund të provoheshin nga Shkrimet e shkruara.

Shembuj të Besimtarëve të Hershëm që Dëshmojnë për Ungjillin

Polikarpi i Smirnës (lindur rreth vitit 69) vdiq si martir diku rreth vitit 155. Ai dëshmoi se ishte shpëtuar përmes hirit dhe Krishtit Jezus,

“…Zoti Jezu Krisht…në të cilin besoni…duke ditur se, përmes hirit jeni shpëtuar, jo nga veprat, por nga vullneti i Perëndisë, përmes Krishtit Jezus.”[7]

Klementi i Romës, i cili vdiq rreth vitit 100, shkroi për drejtësimin nëpërmjet besimit,

“…Prandaj, ne gjithashtu, duke u thirrur përmes vullnetit të tij (të Perëndisë) në Krishtin Jezus, nuk jemi të drejtësuar përmes vetes sonë, as përmes mençurisë sonë apo kuptimit apo përshpirtshmërisë apo veprave tona…por përmes Besimit.”[8]

Justin Martiri (rreth 100-165) shkroi për të qenë i drejtë para Perëndisë për shkak të besimit. Ai tha,

“Nuk ishte për shkak të rrethprerjes që Abrahami u dëshmua nga Perëndia si i drejtë, por për shkak të besimit. Sepse, përpara se ai të rrethpritej, u tha për të: Abrahami besoi në Perëndinë; dhe kjo iu llogarit për drejtësi.”[9]

Ireneu, i cili vdiq rreth vitit 190, ose madje deri në vitin 202, shpjegoi qartë mesazhin e Ungjillit te Romakët, Kapitulli 3:

“Kur Krishti erdhi, Ai e përmbushi të gjitha gjërat: dhe akoma, në Kishë, vazhdon të përmbushë Dhiatën e Re, e parathënë nga Ligji, deri në përfundim. Ashtu siç thotë edhe Apostulli Pali në letrën e tij drejtuar Romakëve: por tani, pa Ligjin, është manifestuar drejtësia e Perëndisë, duke u dëshmuar nga Ligji dhe Profetët: sepse i drejti do të jetojë me anë të besimit. Por, që i drejti do të jetojë nga besimi, ishte parathënë nga Profetët.”[10]

Klementi i Aleksandrisë, një bashkëkohës i Justinit dhe Ireneut në fund të shekullit të dytë dhe fillim të shekullit të tretë, dha prova për Ungjillin e hirit kur shkroi,

“Abrahami u drejtësua, jo nga veprat, por nga besimi. Pas përfundimit të jetës, prandaj, nuk ka përfitim për njerëzit edhe pse tani kryejnë vepra të mira, përveçëse nëse kanë besim.”

Athanasi, në shekullin e katërt, po ashtu dëshmon për hirin dhe shpengimin në një mesazh të qartë të Ungjillit,

“Jo nga këto, por nga besimi, njeriu është i drejtësuar; siç ishte edhe Abrahami. Pasi trajtoi këto çështje, Apostulli tregon përsëri: se, në asnjë mënyrë tjetër, nuk mund të ketë shpengim dhe hir për Izraelin dhe paganët, përveçse mëkati origjinal, që përmes Adamit kaloi te të gjithë, të hiqet. Por kjo, thotë ai, mund të fshihet vetëm përmes Birit të Perëndisë…. Sepse ishte e pamundur, që ndonjë tjetër të hiqte këtë shkelje. Kështu, ashtu si përmes një njeriu mëkati hyri në botë: ashtu edhe përmes një njeriu, hiri erdhi mbi të gjithë.”[11]

Rritja e Gjerë dhe Persekutimi i Rëndë

Përhapja e besimit të krishterë gjatë tre shekujve të parë ishte e shpejtë dhe e gjerë. Në provaninë e Perëndisë, arsyet kryesore për këtë ishin besnikëria dhe zelli i predikuesve të Ungjillit, vdekjet heroike të martirëve, përkthimi i Shkrimeve në gjuhët e botës romake, dhe sistemi i zhvilluar dhe i gjerë i rrugëve romake përmes të cilave u përhap Ungjilli. Nën Perandorin Septimius Severus (193-211), të krishterët vuajtën tmerrësisht. Persekutimi më i rëndë ishte nën Perandorin Dioklecian dhe bashkëqeveritarin e tij, Galerius, gjatë viteve 303-311. Megjithatë, larg nga shfarosja e të krishterëve dhe Ungjillit, persekutimi pastronte ata që predikonin dhe rriste aftësinë e tyre për të dhënë mesazhin e Ungjillit.

Kisha e Hershme: Italia Veriore dhe Alpet Kotiane

Të paktën që nga fundi i shekullit të njëmbëdhjetë,[12] Kisha Katolike Romane ka pretenduar me zë të lartë se kishat e hershme, në atë që sot njihet si Italia Veriore,[13] ishin thjesht ato kisha që kishin rënë nga autoriteti i Peshkopit të Romës. Megjithatë, Peter Allix, duke shkruar në vitin 1690, tregon qartë se këto kisha u krijuan lokalisht që nga koha apostolike dhe nuk ishin nën Peshkopin e Romës në asnjë kohë përpara shekullit të njëmbëdhjetë. Për doktrinën dhe praktikën e tyre ai thotë:

“Eshtë e mjaftueshme që ata të meritojnë emrin apostolik, që ata morën doktrinën e Apostujve, si një garanci nga dora e dishepujve të tyre të parë, të cilën ata e ruajtën aq shumë me kujdes gjatë epokave të mëpasshme.”[14]

Kundërshtimi i Allix-it ndaj akuzës së kishës katolike romane jep citime nga liturgjia e këtyre kishave dhe nga regjistrat e praktikës së besimit të tyre, të cilat rregullisht përfshinin regjistrimin e mosmarrëveshjeve gjithnjë e në rritje me Peshkopin e Romës. Nganjëherë, Allix citon regjistrat e Kishës Katolike Romane kundër besimtarëve, duke treguar se vetë gjërat për të cilat Kisha Romane i akuzonte ata ishin në fakt biblik.

Sipas Faberit, rreth vitit 406, Vigilantiusi, një vendas i Akuitanisë, publikoi një traktat në përgjigje të mbrojtjes së Jeronimit për largimin e tij nga Shkrimi. Në të, Vigilantiusi

“sulmoi nocionin se beqaria është detyra e klerit; e kritikonte…imagjinatën se ata [martirët] janë ndërmjetës të fuqishëm në fronin e hirit; tallte adhurimin e verbër dhe pothuajse idhujtar që i’u bëhej relikave të tyre; zbulonte marrëzinë e djegies së qirinjve, si paganët, para tempujve të tyre, në dritën e ditës; zbulonte mrekullitë e tyre të pretenduara që thuhej se ishin bërë nga mbetjet e tyre…dhe theksonte absurditetin e padobishëm të pelegrinazheve, qoftë në Jeruzalem apo në ndonjë shenjtore tjetër të njohur.”[15]

Megjithëse traktati i Vigilantiusit nuk ekziston më, ky informacion vjen nga Jeronimi. Jeronimi po përpiqej të hidhte poshtë Vigilantiusin gjatë shkëmbimeve të tyre. Sipas Jeronimit, që jetonte në Jeruzalem, Vigilantiusi

“shkruante nga një krahinë që ishte midis valëve të Adriatikut dhe Alpeve Kotiane.”[16]

Jeronimi nuk ishte në gjendje as ta hiqte Vigilantiusin nga kjo krahinë ku shërbente si presbiter sepse peshkopi i zonës ishte dakord me Vigilantiusin. Pika e Faberit është kjo:

“Ky distrikt [ku Vigilantiusi po qëndronte] në anën lindore të Alpeve Kotiane është vendi i saktë i “Vallensëve”. Këtu ata pretendojnë se kanë jetuar të paktën që nga koha e Papës Silvester; dhe këtu, siç mund të mendojmë nga deklarata e jashtëzakonshme e Jeronimit, ata ishin vendosur që përpara vitit 406….

“Prandaj, vetëm shtatëdhjetë vjet pas vdekjes së Papës Silvester, ne gjejmë një Kishë në luginat e Alpeve Kotiane, ku gjendja teologjike e së cilës përputhet saktësisht me mësimet e dorëzuara, nga brezi në brez, mes vetë “Vallensëve“. Që do të thotë se ne gjejmë një Kishë, në vetë krahinën… duke protestuar përmes gojës së pastorit të saj të miratuar, Vigilantiusi…kundër supersticioneve të kohës, dhe, në vlerësimin e tij për ato supersticione, duke u dalluar hapur nga peshkopët e Kishës së korruptuar të Romës.”[17]

Pretendimi i Kishës Katolike Romane për dominim në këtë zonë është hedhur poshtë nga regjistri i shkruar i korrespondencës së Jeronimit me Vigilantiusin. Për më tepër, Papa Pelagji I (555) shprehu keqardhje se “Peshkopët e Milanos nuk vijnë në Romë për shugurim,” dhe kjo ishte në përputhje me “një zakon të lashtë të tyre.”[18] Allix gjithashtu vëren,

“Në vitin 590, Peshkopët e Italisë dhe të Grisonit, në numër nëntë veta, hodhën poshtë Darkën e Zotit të Papës, si të një heretiku…duke protestuar [para Perandorit] se nuk mund të komunikonin me Papën Gregorin e Parë.”[19]

Allix dokumenton faktin se edhe në shekullin e nëntë, kishat e Italisë Veriore ende nuk ishin nën zgjedhën e autoritetit papal. Përkundrazi, ato ishin në gjendje të qëndronin deri pas vdekjes së Klaudit, Peshkopit të Turinit. Klaudi, në mes të shekullit të nëntë, mbrojti me forcë dioqezën e tij kundër Romës, ndërsa njëkohësisht dhe pa u lodhur mësonte Ungjillin dhe Biblën në të gjithë dioqezën e tij përmes predikimit dhe shkrimit. Wylie konfirmon se nuk ishte deri në mes të shekullit të njëmbëdhjetë që kishat në fushat e Italisë Veriore përfundimisht i’u nënshtruan autoritetit papal. Edhe atëherë, kishat në luginat e Alpeve Kotiane mbajtën besnikëri ndaj Biblës në besimin dhe praktikën e tyre. Këta janë ata që ishin të njohur si “Vaudois” ose Populli i Luginave.[20]

Faberi tregon nga teksti i poemës “Vaudois“, Mësimi Fisnik, e cila ka të shkruar në të datën 1100, se gjuha në të cilën është shkruar dokumenti është “e nxjerrë, pa ndonjë ndërhyrje të një gjuhe më të vjetër, nga trungu i dekompozuar i gjuhës prind, latinishtja.” Kjo ishte gjuha e “Vaudois” që ishin tërhequr te luginat e Alpeve Kotiane italiane gjatë shekujve të dytë, të tretë dhe të katërt. Meqënëse Mësimi Fisnik ishte një nga dokumentet e tyre, kjo tregon përfundimisht se gjuha e “Vaudois” nuk kishte ndryshuar ndjeshëm në të gjithë shekujt që ata jetuan të fshehur në luginat e tyre. Ky rrëfim i besimit i shprehur në formë poetike përdorej për të mësuar fëmijët e tyre “besimin, që u qe trasmetuar shenjtorëve një herë e përgjithmonë.” (Juda 1:3) Këtu janë prova të qarta—regjistrimi i Jeronimit për Vigilantiusin në vitin 406, Klaudi, Peshkopi i Turinit në fillim të viteve 800, dhe gjuha në të cilën Mësimi Fisnik (i shkruar në vitin 1100) dhe dokumentet e tjera origjinale më herët që Samuel Morland siguroi në vitin 1655—se “Vaudois” ose “Vallenses” ishin vërtet të ruajtur nga Perëndia në vijën e besimit apostolik të paprekur nga shekujt e hershëm deri në Reformacion.

Duhet të theksohet se “Vaudois” ndonjëherë janë quajtur edhe “Waldenses”. Politika e vazhdueshme e Kishës Katolike Romane ka qenë që të përpiqej të ngatërrojë origjinën e kishave të hershme të Luginave. Ajo pretendonte se ishte Pjetër Waldo ai që i themeloi këto kisha, për të thënë më pas se ata ishin heretikë dhe jo kisha të vërteta. Megjithatë, faktet historike që ekzistojnë ende e bëjnë të qartë se regjistri i gjatë i historisë revizioniste të Papës është po aq i falsifikuar sot sa ishte edhe në fillimet e tij shumë shekuj më parë. Një fakt shumë i rëndësishëm është se Pjetër Waldo nuk ishte i njohur para vitit 1160, ndërsa Mësimi Fisnik ishte shkruar në vitin 1100. Në vitin 1690, Allix pohon:

“nuk është e vërtetë që [Pjetër] Waldo u dha këtë emër banorëve të luginave: Ata quheshin “Wallenses“, ose “Vaudés“, përpara kohës së tij, nga luginat në të cilat jetonin. Këtë e gjejmë…në Ebrardus de Bethune, i cili shkroi në vitin 1212, ku ai pohon se ata e quanin veten “Wallenses“…sepse qëndronin në ‘luginën e lotëve.’ kështu që ne shohim se kjo etimologji ka më shumë të bëjë me vendin ku jetonin, i cili ishte në luginat e Piedmontit, sesa me emrin e Pjetrër Waldos.”[21]

Dëshmia e “Vaudois“, si në shkrimet e tyre ashtu edhe në praktikën e tyre, tregoi se autoriteti i Biblës vazhdoi të ishte rregulli i tyre të jetës.[22] Parimi i parë dallues i “Waldensëve” kishte të bënte me sjelljen e tyre të përditshme, që përmblidhet në fjalët e apostullit: “Duhet të i bindemi Perëndisë më shumë sesa njerëzve.”[23] Parimi i dytë ishte autoriteti dhe përdorimi popullor i Shkrimeve të Shenjta, të cilat ata i kishin në gjuhën e tyre amtare. Kishte nga ata persona ndër ta që mund të citonin të gjithë Biblën nga kujtesa. Parimi i tretë dallues ishte rëndësia e predikimit dhe të drejtave të besimtarëve për të ushtruar këtë funksion. Për këto parime themelore, të bazuara në Predikimin në Mal, “Vaudois” hodhën poshtë betimevt për beqari, dënimin në purgator, dhe lutjet për të vdekurit. Ata shpallën se kishte vetëm dy rrugë pas vdekjes—rruga për në parajsë dhe rruga për në ferr. Besimi dhe praktika e “Vaudois” përpara Reformacionit preku shumë njerëz gjatë atyre shekujve të errët. Ata rregullisht dërgonin misionarë (shumë prej të cilëve ishin tregtarë) për të ungjillëzuar Europën, dhe këta misionarë tërhiqnin të konvertuar nga shumë burime. Megjithatë, ata vuajtën tmerrësisht për besimin e tyre.

Është një fakt historik se këto kisha të Italisë Veriore që kishin mbetur besnike ndaj Shkrimit që nga koha e themelimit të tyre në shekujt e dytë, të tretë dhe të katërt deri në Reformacion, ishin kishat e vërteta. Kisha Papale qartësisht, ishte dhe është ende sot, heretike dhe skizmatike. Është historia e këtyre kishave biblike të lashta në Italinë veriore dhe në Francën jugore që Kisha Katolike Romane është përpjekur për të paktën nëntë shekujt e fundit që t’i asgjesojë—pastrimit etnik të tyre përmes kryqëzatave dhe gjashtëqind vjet Inkuizicioni kundër tyre, përmes shkatërrimit të regjistrave të dëshmisë së tyre, dhe përmes historisë revizioniste. Është nga provania e Perëndisë që deri në ditën e sotme Kisha Papale e Romës nuk ka arritur të ketë sukses.

Kishat Paulikane nga Shekulli i Parë

Kishat Paulikane ishin me origjinë apostolike dhe u themeluan në Armeni në shekullin e parë.

“Përmes Antiokisë dhe Palmirës, besimi duhet të ketë përhapur në Mesopotami dhe Persi. Dhe në ato rajone u bënë bazat e besimit ndërsa përhapej në malet Taurus deri në Ararat. Kjo ishte forma primitive e krishterimit. Kishat në vargjet e malit Taurus formuan një rezervuar të madh ose një digë rrethore në të cilën rridhte besimi i hershëm Paulikan për t’u kapur dhe ruajtur për shekuj, si të ishte një ujë i vecuar për shekuj.”[24]

Qendra më e hershme e krishterimit në Armeni ishte në Taron, e cila ishte shtëpia e vazhdueshme dhe baza e operacioneve të Paulikaneve. Ata pretendonin se ishin me origjinë apostolike. Në këtë pikë, Adeney thotë:

“Prandaj, është mjaft e argumentuar që ata duhet të konsiderohen si përfaqësues të mbijetesës së një lloji shumë primitiv të krishterimit… Baptistët e lashtë orientalë, në shumë aspekte, këta njerëz ishin protestantë përpara protestantizmit.”[25]

Në shekullin e tetë, të shpërndarë nga persekutimi, Paulikanët u përhapën në perëndim përmes Bullgarisë dhe përgjatë bregut verior të Mesdheut deri në Malet Pirene. Shumë u vendosën në Francën jugore ku u bënë të njohur si “Albigensë“. Gjatë gjithë rrugës, Paulikanët mbollën kisha lokale, të cilat vazhduan të ishin të forta në doktrinën dhe praktikën biblike.[26] Ata nuk i njihnin personat e kungimeve të tjera si pjesë të kishave. “Ne nuk i përkasim këtyre,” – thanë ata. “Ata kanë prishur prej kohësh lidhjen me kishën dhe janë përjashtuar.”[26]

Misionarët Para Reformacionit në Europë

Që nga viti 405, kur Patriku mbërriti në Irlandë, kishte më shumë se gjashtëqind vjet frytshmërie nga qartësia e mesazhit të Ungjillit të predikuar nga Patriku dhe ata që punuan me të. Kishte shumë misionarë të njohur irlandezë si Patriku, si Kolumba, Kolumbani, Kiliani dhe Foranani, që e çuan Ungjillin deri në shekullin e dhjetë në Britani, Gjermani, Francë, Zvicër, Itali dhe përtej me të njëjtën saktësi si Patriku. Të paktën që nga shekulli i njëmbëdhjetë e tutje, “Vaudois” dërguan misionarët e tyre në të gjithë Evropën të quajtur “Barbes“. Ata e çuan të njëjtin mesazh të Ungjillit, ashtu siç bënë misionarët irlandezë. Në vitin 1209, Sistemi Papal filloi kryqëzatën e tij të parë kundër besimtarëve evropianë, duke filluar me “Albigensët” në Francën jugore. Ata që mundën të ikin ikën. Ata përhapën Ungjillin kudo ku u shpërndanë. Rreth vitit 1332, Papa Gjoni XXII dërgoi inkuizitorët e tij në territorin e “Vaudois” për të zbatuar ligjet e Inkuizicionit kundër këtyre besimtarëve. Që nga atëherë, “Vaudois” u shpërndanë në të gjithë Francën, Vendet e Ulëta, Gjermani, Poloni, Bohemi, Moravi, Angli, Kalabri, Napoli dhe më tej. Edhe ata përhapën Ungjillin kudo ku shkuan.[27]

Trashëgimia e Kishës së Hershme

Ne kemi identifikuar Kishën e vërtetë të Zotit Jezu Krisht nga dy shenja—ato mbajnë autoritetin e vetëm të Shkrimeve dhe Ungjillin e vërtetë. Ne kemi dokumentuar shkurtimisht Kishën e vërtetë të Zotit Jezu Krisht siç ekzistonte në vende të ndryshme përpara Reformacionit të shekullit të gjashtëmbëdhjetë. Përgjatë shekujve, këta besimtarë u shpërndanë nga Jeruzalemi në luginën e Piedmontit në Itali, në Francë, Spanjë, Skoci, Irlandë, Angli dhe në të gjithë Europën. Ne kemi dokumentuar popuj të ndryshëm që nderonin besimin e vërtetë dhe mbanin të vërtetën biblike.

Përfundim

Realiteti i qartë i fakteve historike të kishës së vërtetë, e cila është e mbushur me Ungjillin e hirit të Perëndisë në doktrinë dhe praktikë, e anullon plotësisht pretendimin papal për një vazhdimësi historike midis besimtarëve të hershëm dhe kishës papale përmes doktrinës së tyre të pasardhjes apostolike. Përkundrazi, Kisha Katolike Romane është skizma e provuar nga Kisha e Zotit Jezu Krisht.

Ashtu siç e pa kisha e vërtetë (përpara Reformacionit dhe Reformatorëve), sistemi papal me blasfemitë e tij kundër veprës shpëtuese të Zotit Jezu Krisht, idhujtaria e tij dhe Inkuizicioni, pretendimit të tij për pasardhje apostolike—të gjitha këto tregojnë “gruan” “që rrinte mbi një bishë të kuqe.”[28] “gruan duke u dehur nga gjaku i shenjtorëve dhe nga gjaku i martirëve të Jezusit.”(Zbulesa 17:6) është ende sot duke bërë tregti me shpirtrat e njerëzve ndërsa pretendon të “bisedojë” me të krishterët e vërtetë si “vëllezër dhe motra në Krisht.”

Megjithatë, vëzhguesit e kujdesshëm e kuptojnë se dashuria për Papatin është e rrezikshme, aq shumë sa ajo të sjell në mendje Shkrimin, “gjithë bota u mrekullua pas bishës.”(Zbulesa 13:3) Ata e vunë re këtë si me funeralin e Gjon Palit II, ashtu edhe me vizitën e Benediktit XVI në Shtetet e Bashkuara në prill 2008. Të dy u pritën gjerësisht me një respekt dhe frikë të tillë sa u quajt adhurim.

Si besimtarët e lashtë dhe të vërtetë të, ne duhet të hyjmë në betejë. Zoti është me ne; ne do të kemi fitoren përfundimtare. Urdhërimi i Frymës së Shenjtë është akoma ky: “pasi të keni bërë gjithçka, qëndroni. Prandaj, qëndroni.”(Efesianët 6:13,14) Siguria që ne e njohim Atë dhe jemi të Tij duhet të na ndezë përpjekjet tona dhe të na inkurajojë në luftërat tona. Lavdia e hirit të lirë të Perëndisë në Ungjill, e bazuar vetëm në Fjalën e shkruar të Shkrimit, mbetet trashëgimia e Kishës së Hershme dhe është ende e disponueshme për të gjithë popullin e Zotit.

Richard Bennett nga shërbesa Berean Beacon — Website: http://www.bereanbeacon.org

—–

[1] Termat mbikëqyrës dhe pleq/peshkop janë përdorur për të njëjtën gjë (Veprat 20:17, 28; I Pjetri 5:1-4).

[2] Katekizmi i Kishës Katolike (1994), Paragrafi 874

[3] Katekizmi, Paragrafi 982[19] Katekizmi, Paragrafi 983

[4] Katekizmi, Paragrafi 181[21] Katekizmi, Paragrafi 882

[5] George Stanley Faber, The Primitive Doctrine of Justification, Investigated (Londër: R. B. Seely dhe W. Burnside, 1837) Kap. IV, fq. 87

[6] po aty, fq. 80

[7] po aty, fq. 89

[8] po aty, fq. 94

[9] po aty, fq. 96

[10] po aty, fq. 100-101

[11] J. A. Wylie, Historia e Protestantizmit Vol. I, fq. 10-15. Shih gjithashtu Peter Allix, Disa Vërejtje mbi Historinë Kishës së Lashtë të Piedmontit, e botuar fillimisht në 1690; ribotimi i vitit 1989 të edicionit të vitit 1821, fq. 192.

[12] Allix, Kisha e Lashtë e Piedmontit, fq. 1. Shih gjithashtu Thomas M’Crie, Historia e Progresit dhe Shkëputjes së Reformacionit në Itali në Shekullin e Gjashtëmbëdhjetë (Edinburg & Londër: Wm. Blackwood & Sons, 1856).

[13] Allix, fq. 4.

[14] George Stanley Faber, Letër personale për Dr. Gilly cituar në William Stephen Gilly, Vigilantius dhe Koha e Tij (Londër: Seeley, Burnside, & Seeley, 1844) Ribotimi. fq. 335-338.

[15] po aty.

[16] po aty.

[17] Wylie, Vol. I, Libri I, fq. 19

[18] Letër për Perandorin Mauritius siç është regjistruar në Baronius, ad h. annum, n. 29, në Allix, Kisha e Lashtë e Piedmontit, fq. 35.

[19] Peter Allix, Vërejtje mbi Historinë Kishës së Kishave të Lashta të Albigensëve, e botuar për herë të parë në 1692. Ribotimi i vitit 1989 i Shtëpisë së Botimeve Clarendon, Oxford, edicioni i vitit 1821.

[20] Allix, fq. 182-183.

[21] Shih Mësimi Fisnik dhe vepra të tjera, një katalog i të cilave është regjistruar në Samuel Morland, Historia e Kishave Evangjelike të Luginave të Piedmontit (Henry Hills, 1658) Ribotimi. Morland u dërgua nga Oliver Cromwell për të ushtruar presion mbi Dukën e Savojës për të ndaluar “masakrën e përgjakshme” të “Vaudois” në vitin 1655. Morland mori shumë dorëshkrime origjinale të “Vaudois” në atë kohë dhe i vendosi ato në bibliotekën publike në Universitetin e Kembrixhit, nga e cila ato u zhdukën shpejt. Morland në historinë e tij me dy vëllime ishte i kujdesshëm të citonte gjerësisht nga këto burime origjinale.

[22] Veprat 5:29

[23] Botimi i Bury-t të Historisë së Gibbon-it, VI. fq. 543

[24] Adeney, Kishat Greke dhe Lindore, fq. 217-219

[25] George Stanley Faber, Historia e Vallensëve dhe Albigensëve të Lashtë (Londër, 1828) Libri II & III.

[26] Kështu është dëshmia e Gregorit Magistos, A. D., 1058, historia e të cilit është një nga burimet kryesore të informacionit. Për dokumentimin shih “Kishat Paulikane dhe Bogomile” www.pbministries.org/History/John%20T.%20Christian/vol1/history_04.htm 4/8/2008

[27] Wylie, Vol. III, Libri 16.

[28] Zbulesa 17:3 Raynerius, një inkuizitor papal që jetoi para mesit të shekullit të trembëdhjetë, dëshmoi për Vallensët duke thënë: “Ata e mbajnë Kishën e Romës si prostitutën e Babilonisë, dhe se të gjithë ata që i binden asaj janë të dënuar.” Kjo dëshmi është e gjetur e cituar në Allix, fq. 209-211.

 

Perkthyer nga: https://thetruthaboutcatholicism.com/new-blog/2015/12/7/history-of-the-early-church-invalidates-papal-claim-of-apostolic-succession